یزد

یزد

یزد، یکی از کلان‌شهرهای ایران و در حال حاضر پانزدهمین شهر پرجمعیت آن در بخش مرکزی استان یزد، در دره‌ای خشک و پهناور بین کوه‌های شیرکوه و خرانق واقع شده است. قرار گرفتن در بخش مرکزی فلات ایران دربرگیرنده نامناسب‌ترین عوامل طبیعی چیره بر فلات مرکزی ایران است. بارش اندک همراه با تبخیر شدید، دور بودن از دریا، نزدیکی با کویر خشک و پهناور نمک، رطوبت نسبی کم همراه با گرمای بسیار، از عواملی هستند که یزد را به یکی از خشک‌ترین مناطق ایران تبدیل کرده است. علاوه بر این شهر یزد به دلیل معماری تاریخی ارزشمند و بافت سنتی دست‌نخورده‌اش در جایگاه اولین و تنهاترین شهر ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است؛ اما این ویژگی‌ها مانع از بروز مشکلات عدیدۀ این شهر به‌خصوص در دهه‌های اخیر نشده است. یزد و مدیریت شهری امروز آن، با چالش‌ها و مشکلاتی اساسی مواجه است که این مشکلات طیف وسیعی از موضوعات را در برمی‌گیرد که در ابعاد مختلف، کم‌و‌بیش و از دیرباز با ماهیت و موجودیت شیراز عجین شده است. بررسی مسائل شهر یزد برای فهم چیزی است که باید باشد و آنچه در مسیر تحقق آینده‌ای مطلوب بدان نیاز دارد؛ تلاشی است برای نجات این ‌شهر همچنان زیبا از ورطۀ نابودی که نیازمند توجه ویژۀ مسئولان محلی، برنامه‌ریزی دقیق و همکاری بین‌بخشی برای حل آن‌هاست تا بتواند همچنان در جایگاه یک شهر تاریخی و فرهنگی پایدار باقی بماند.

هدف اصلی مجله در این دوسیه، نگاهی میان‌رشته‌ای به ویژگی‌ها، مسائل و نیازهای یزد و آیندۀ آن همان‌گونه که شایستۀ این کلان‌شهر خاص است و همچنین به شرایط تحقق آن می‌پردازیم؛ اینکه در این راستا چگونه، با چه رویکردی و چه کالبدی می‌توان از حداقل فرصت‌های باقی‌مانده برای حل معضلات اساسی امروز این شهر استفاده کرد.

سؤالات مجله از نویسندگان که در هر جستار لازم است به یکی از آن‌ها پاسخ بدهند:

• ارتقای کیفیت سیما و منظر شهری در شهر یزد چگونه قابل تحقق است؟ کمبود امکانات شهری: نیاز به توسعۀ زیرساخت‌های شهری مانند پارک‌ها، مراکز درمانی و آموزشی. نبود برنامه‌ریزی جامع: نبود برنامه‌ریزی مناسب برای توسعۀ پایدار شهر. تغییرات فرهنگی سریع: تأثیر فرهنگ مدرن بر سنت‌ها و ارزش‌های محلی.
• افزایش احساس تعلق و حضور مؤثر شهروندان در فضاهای شهری یزد و مشارکت اثربخش و فراگیر شهروندان در نگهداشت پایدار شهر چگونه امکان‌پذیر است؟ فقر اجتماعی: وجود نابرابری‌های اجتماعی که می‌تواند منجر به بروز تنش‌های اجتماعی شود. مهاجرت معکوس: مهاجرت جوانان از یزد به شهرهای بزرگ‌تر برای یافتن فرصت‌های شغلی بهتر.
• آب و منابع آبی؛ بحران تأمین آب و فرونشست خاک در شهر یزد چگونه قابل‌حل است؟ کمبود آب: یزد در منطقه‌ای خشک واقع شده و با کمبود منابع آبی مواجه است. این موضوع می‌تواند در آینده به بحران‌های جدی منجر شود. آلودگی منابع آب: آلودگی آب‌های زیرزمینی و سطحی ناشی از فعالیت‌های صنعتی و کشاورزی. فرسایش خاک: تغییرات اقلیمی و نبود مدیریت صحیح زمین‌ها موجب فرسایش خاک شده است.
• رونق و توسعۀ گردشگردی در یزد چگونه قابل تحقق است؟ توجه نکردن به گردشگری پایدار: نیاز به توسعۀ گردشگری با حفظ هویت فرهنگی و تاریخی.
• نوسازی و بازآفرینی و احیای بافت فرسوده و ناپایدار در شهر یزد چگونه قابل تحقق است؟ تخریب بناهای تاریخی: برخی بناهای تاریخی به دلیل نگهداری نامناسب یا ساخت‌وسازهای غیرمجاز در معرض خطر هستند.

به‌طور خلاصه، در این شماره قرار است که هر جستار به ایده‌پردازی و سیاست‌گذاری در مقیاس برنامه‌ریزی شهری یا طراحی شهری یا طراحی معماری الهام‌بخش برای مدیران دولتی، پیرامون یکی از این کلیدواژه‌ها بپردازد: سیما و منظر شهری؛ احساس تعلق و حضور مؤثر شهروندان؛ بحران تأمین آب و فرونشست خاک؛ رونق و توسعۀ گردشگری.

• متن جستار: باید بین حداقل 1500 و حداکثر 1800 کلمه باشد.
• تاریخ مهم: حداکثر مهلت ارسال مقالات تا تاریخ 1404/1/15 است.