فراخوان اندیشه‌ورزی با موضوع: فرم، فرمالیسم و فرمالیسم انتقادی
در نشریه فرهنگی- هنری کوچه
مسئلۀ فرم یکی از مهم‌ترین مباحث همیشه مطرح در رشته‌های معماری، ادبیات، سینما و سایر هنرهاست. تعیین سرحدات اصالت زیبایی‌شناختی صورت اثر در برابر فهم زمینۀ خلق آن، ویژگی‌های عملکردی و پاسخ‌گویی‌اش به اهداف ازپیش‌تعیین‌شده یکی از مهم‌ترین چالش‌ها، به‌ویژه از جنبش مدرنیسم تا به امروز است. این پرسش که مضمون اثر، محصول فرم آن است یا فرم، محصول مضمون یا اینکه سرآغاز و سرانجام خلق اثر، در ماهیت متحقق خود اثر نهفته است یا در شناخت زمینۀ آن و فهم دنیای درونی هنرمند، کارفرما یا حتی برداشت آزاد مخاطب، همواره از مناقشات پیش روی فهم دقیق آثار هنری و معماری بوده است. مفروض فرمالیسم آن است که ارزش هنری در فرم اثر نهفته است و اثر پس از عرضه به مخاطبان، چیزی را فراتر از خواسته‌های هنرمند، بازنمایی می‌کند چراکه فرم مستقلاً با مخاطب اثر مواجه می‌شود. شناخت و ارزش اثر سراسر در فرم آن نهفته است و روند و مسیر خلق اثر، عناصر سازندۀ آن، ساختار و هم‌نشینی اجزا، همگی از فرم و در فرم تعریف می‌شود.
از جنبۀ دیگر، در اغلب دانشکده‌های هنر و معماری در ایران، یکی از مهم‌ترین آموزه‌ها و خواسته‌ها، فرم است و اغلب، طرحی زیباتر و مطلوب‌تر به‌حساب می‌آید که مقولۀ فرم را بهتر حل کرده باشد. در ارزیابی آثار مسابقات معماری نیز اغلب روال همین است، اما به‌جرئت می‌توان گفت معماری فرمال در واقعیت بیرونی در ایران متحقق نشده است و فضای حرفه مسیر متفاوتی را از آرمان‌های آکادمیک و زیبایی‌شناسی روشنفکرانه طی کرده است. شاید به‌ندرت بتوان ساختمان فرمالی را در شهرهای ایران نام برد جز برخی آثار محدود. حال پرسش دیگری مطرح می‌شود که آن‌همه تأکید و اصرار و این‌همه بی‌ثمری حاکی و ناشی از چیست؟
از سوم سو، می‌توان اظهار داشت که جایگاه فرمالیسم انتقادی در مباحث نظری معماری در ایران حلقۀ مفقوده است. هرچقدر توجه به عامل فرم در خلق اثر معماری و هنری حائز اهمیت است، به همان اندازه یا حتی بیشتر، نگاه انتقادی به مسئلۀ فرم راهگشاست. به‌زعم اندیشمندان این حوزه، حتی مدرنیسم از درون نگاه انتقادی به فرم کلاسیک و به‌مثابه پاسخی فرمال به زیبایی‌شناسی جدید مطرح شد. واکنشی انتقادی به فرمِ پرتزئین و مطرح ساختن فرمالیسم مینیمال برای فراهم کردن مجال بیشتر برای فرم تا از زیر پوست سنگین تزئینات خارج شده و خود را به اتکای ماهیت خود به نمایش بگذارد. بنابراین، به نظر می‌رسد جا دارد تا در فضای اندیشه‌ورزی معماری و هنر در بستر نشریۀ کوچه، به موضوع فرم و اهمیت آن در خلق زیبایی و انتقال معنا در رشته‌های معماری، سینما، ادبیات، هنرهای تجسمی و… پرداخته شود تا بتوان گامی هرچند کوچک در راستای خلق اثر هنری مطلوب‌تر برداشت.
برخی موضوعات پیشنهادی برای ارسال جستار [ترجمه یا تألیف] برای انتشار در کوچه
- فرم در حیطۀ برنامه‌ریزی کلان‌شهرهای ایران (با هدف ترسیم چشم‌اندازهایی از آیندۀ مطلوب شهرها)
- اهمیت فرم در انتقال معنا در هنر
- جایگاه فرم در انتقال مضامین در سینما
- جایگاه فرم در خـوانش و نقـد اثر معماری چگونه تشریح می‌شود؟
- در اصل‌ها و خوانش معماری ایران و نیز دریافت یگانگی در معماری ایران، جایگاه فرم (صورت) کجاست؟
- زیبایی صوری در هنر معاصر ایران چقدر در مسیر اهداف راستین خود گام برداشته است؟
- فرم به‌مثابه کنش انتقادی – فرم چقدر مسئلۀ واقعی در معماری ایران است؟
- فرم در آموزش طراحی معماری چه جایگاهی دارد و باید داشته باشد؟
- فرم در تطور تاریخی خود در ایران، چگونه تحلیل می‌شود؟
- فرم در طراحی با دست آزاد چگونه آسیب‌شناسی می‌شود؟
- فرم در فرایند طراحی معماری چگونه تحلیل می‌شود؟
- فرم در معماری معماران ستارۀ ایران چه جایگاهی دارد؟
- فرم‌گرایی در معماری معاصر ایران چه مسیری را طی می‌کند؟
- نقش فرم در انتقـال معنا در معمـاری (یا سینما)
- نقش فرم در رسیدن به معماری متعالی کجاست؟
- نگاه تاریخی به فرمالیسم در قرن بیستم اروپا
راهنمای نگارش مقاله/ جستار:
- حفظ اصول جستارنویسی و رویکرد موردکاوی با هدف ایجاد سهولت در خواندن متن برای مخاطبان عمومی و غیرمتخصص.
- مهلت ارسال: 1399/12/12
- جستارهای خود را قالب فایل وورد (Word) به ایمیل: koochemag@yahoo.com ارسال کنید.
- تعداد کلمات: 1500-700 کلمه
- تصویر: ارسال 3-2 تصویر با رزولوشن 300dpi مرتبط با متن جستار که عکاس آن مشخص و دارای زیرنویس توضیح باشد.
- منابع: (در صورت وجود) منبع‌نویسی به شیوۀ APA صورت گیرد. مجله در ویرایش و کوتاه‌سازی جستارها آزاد است.
- استفاده از نمودار، جدول و مدارک فنی مجاز نیست.