دوچرخه؛ پیرامون بازنگری شیوه‌های حرکت‌مان در شهر
به ظاهرش که می‌نگری، دو چرخ و چندتکه آلومینیوم و آهن و سیم و مفتول بیشتر نیست؛ اما جمع غیر جبری همۀ این‌ها زمانی که با نیروی توان بدن ما روی یک تکه زمین به حرکت درمی‌آید، ابژۀ پیچیده‌ای می‌شود که به همین سادگی نمی‌توان تعریفش کرد. دوچرخه، با کودکی اکثر ما پیوند خورده، اما جایی در میان جوانی‌مان گم شده است؛ دقیقا همان زمانی که تبعید انباری‌های نمناک شد تا بپوسد و زنگ بزند. هنوز در کنج انباری بسیاری از ما یک دوچرخه قدیمی خاک می‌خورد و اگر حرمت خاطره نبود که آن را در چنین تعلیقی به ابژه‌ای موزه‌ای تبدیل کند، شاید خیلی زود دور انداخته می‌شد.
دوچرخه تنها وسیلۀ بازی کودکی‌مان نیست؛ دوچرخه‌سواری در میان شیوه‌های مختلف جابه‌جایی، جایگاه ویژه‌ای دارد؛ وسیله‌ای ساده که می‌تواند نقش مؤثری در حوزه‌های مختلف زندگی شهری داشته باشد. بخش زیادی از جابه‌جایی‌های کوتاه (اغلب زیر 5 کیلومتر) را بر دوش بکشد، در ترکیب با سامانه‌های حمل‌ونقل عمومی به‌عنوان مکمل سفرهای بلند باشد، بسیاری از چالش‌های محیطی چون آلودگی هوا و صدا را تسکین دهد، سلامتی فردی و اجتماعی جامعه را ارتقا دهد، روابط انسانی و پیوندهای اجتماعی را تقویت کند، موجب ساخت هویت‌های اجتماعی- فرهنگی با دیگران و مکان‌ها شود، تجربۀ شهری را دگرگون کند و درنهایت نقش پیشرانی در انسانی‌کردن شهر و شکل‌گیری شهرِ انسانی داشته باشد. فهم چنین ماهیت پیچیده و نقش چندگانۀ دوچرخه و کنش دوچرخه‌سواری، نیازمند کاربست چشم‌اندازی میان‌رشته‌ای و رجوع به روایت‌ها و تجربه‌های زیستۀ متکثر در ارتباط با آن است؛ امری که هدف کوچه در این پرونده است.
هدف اصلی مجله در این پرونده:
کوچه به دنبال آن است تا در این شماره به «دوچرخه» بپردازد و به‌واسطۀ بسط نگاهی میان‌رشته‌ای و به کمک چنگ زدن به تجربه‌های زیسته بتواند به توصیف فربه و عمیق از آن، فراتر از نگاه‌های تک‌بعدی دست پیدا کند. تقاطع دوچرخه با مضامین متکثر محیطی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی از آن ابژه‌ای پیچیده ساخته است که تلاشی همکارانه برای فهم آن، هدف اصلی مجله در این شماره است.
سؤالات اصلی مجله در این پرونده:
- دوچرخه برایتان چه تعریفی دارد؟
- دوچرخه در زندگی روزمره‌تان کجاست و چه نسبتی با شما دارد؟
- دوچرخه و دوچرخه‌سواری چه نسبت تاریخی- فرهنگی با شهرهای مختلف ما دارد؟
- چگونه می‌توان دوچرخه را در تقاطع مضامینی چون سیاست، جنسیت، طبقه، فرهنگ و… بازنمایی کرد؟
- چگونه می‌توان به بازتعریفی از نقش دوچرخه و پتانسیل آن در مواجهه با چالش‌های شهری امروز پرداخت؟
- دوچرخه چگونه تجربۀ زیسته ما از شهر را دگرگون می‌کند؟
- دوچرخه و دوچرخه‌سواری چگونه در جامعۀ امروزی ما گفتمان خود را ساخته است؟
- شهر دوستدارِ دوچرخه چه مختصاتی دارد؟
- چالش‌های اصلی گفتمانی، سیاسی و مدیریتی، فنی و تخصصی و… در ارتباط با توسعۀ دوچرخه‌سواری شهری در شهرهایمان چه بوده و به چه نحو بایستی با آن‌ها مواجهه شد؟
- نقش زیرساخت‌های شهری مانند مسیرهای دوچرخه در توسعۀدوچرخه‌سواری شهری به چه میزان و به چه نحو است؟
- نقش فعالان و گروه‌های مردم‌نهاد در توسعۀ دوچرخه‌سواری شهری به چه میزان و به چه نحو است؟
- نقش سیاست‌گذاری‌های کلان و پارادایم‌های حاکم بر مدیریت شهری و شهرسازی در توسعۀ دوچرخه‌سواری شهری به چه میزان و به چه نحو است؟
به‌طور خلاصه، در این شماره قرار است که هر جستار به دوچرخه و دوچرخه‌سواری از زاویه مختلفی بنگرد و نسبت آن را با ما، زندگی روزمره‌مان و شهرهایمان مشخص کند. روایت‌های شخصی و عمیقی که به توصیف فربۀ تجارب زیسته از دوچرخه‌سواری در شهر و طرح زوایای خاص با توجه به ابعاد مختلف محیطی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی می‌پردازند در اولویت مجله هستند.